Büyük usta Fakir Baykurt'u halkımızın yüreğinde solmayan bir gül olduğunu belirterek, özlemle anıyoruz. Özgeçmişini ve yapıtlarını sizlerle paylaşıyoruz.
Fakir Baykurt ( 1929)
1929 yılında Akçaköy/Yeşilova-Burdur’da doğdu. Gönen Köy Enstitüsü’nü bitirince (1948) beş yıl köy öğretmenliği yaptı. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’ndeki öğrenimini tamalayınca da (1955) ortaokul öğretmeni olarak Sivas, Hafik ve Şavşat’ta çalıştı, ilköğretim müfettişliği yaptı, TÖS ( Türkiye Öğretmenler Sendikası) ve TÖDMF ( Türkiye Öğretmen Dernekleri Milli Federasyonu ) Genel Başkanı oldu. Baykurt bu etkinliklerinden ötürü 1971’ de sıkıyönetimce tutuklandı; askeri mahkeme önünde uzun süre yargılanıp beraat etti. Şimdi Almanya’ da. Kendi kaleminden ayrıntılı yaşam öyküsü Papirüs dergisindedir (1946-47, Mayıs 1970).Öğrenciliğinde Köy Enstitüleri Dergisi’nde ( Temmuz 1946), Tahir Baykurt imzalı şiirleriyle sanat hayatına girdi. Şiiri köy notları ve hikayeler izledi, sonra romana geçti.Yazarken bütün endişesinin “içinde doğup yetiştiği köylülerin hallerini, sanatın gerçeklerini de göz önünde tutarak ortaya sürmek; sanatın en iyi amacının, hem konusu olan insanı hem de okuyanı, bulunduğu durumdan biraz daha ileri sıçratmak” olduğunu belirten ve eserleri tükendikçe yeni baskıları yapılan Baykurt, bu yönüyle gerçekçi, devrimci romanlarımız arasında yer aldı.
ESERLERİ
Romanları: Yılanların Öcü (1954), Irazcanın Dirliği (1961), Onuncu Köy (1961), Amerikan Sargısı (1967), Tırpan (1970), Köygöçüren (1973), Keklik (1975), Kara Ahmet Destanı (1977), Yayla (1977), Yüksek Fırınlar (1983), Koca Ren (1986), Yarım Ekmek (1997).Hikaye Kitapları: Çilli (1955), Efendilik Savaşı (1959), Karın Ağrısı (1961), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), On Binlerce Kağnı (1971), Can Parası (1973), İçerdeki Oğul (1974), Sınırdaki Ölü (1975), Gece Vardiyası (1982), Barış Çöreği (1982), Duirsbug Treni (1986), Bizim İnce Kızlar (1992), Dikenli Tel (1998).Toplum –eğitim yazıları: Efkar Tepesi (1960), Şamaroğlanları (1976).Halk kitabı: Kerem ile Aslı (1974), Kale Kale (1978).1980’de dört çocuk kitabı yayımladı: Topal Arkadaş, Yandım Ali, Sakarca, Sarı Köpek. Daha sonra bunlara iki masal cildi ekledi: Dünya Güzeli (1985), Saka Kuşları (1985).1989 yılında ise bir şiir kitabı yayınlandı: Bir Uzun Yol. Aldığı armağanlar: Sinemaya da aktarılan ve tiyatroda oynanan (1966) ve Prof. H.W.Brands tarafından Izarcanın Dirliği ile birlikte Almancaya çevrilen (1964) Yılanların Öcü, Cumhuriyet gazetesinin Yunus Nadi Roman Mükafatında birincilik kazanmıştı (1958). Baykurt daha sonra sınırdaki ölü ile 1970 TRT Öykü Ödülü’ nü, daha sonra Tırpan ile 1970 TRT ve 1971 Türk Dil Kurumu Roman Armağanları’nı, ayrıca, 1980 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü’nü, Can Parası ile 1974 Sait Faik Öykü Armağını’ nı, Kara Ahmet Destanı ile de 1978 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazandı. Taner Barlas’ın oyunlaştırdığı Tırpan 1979’da İstanbul Şehir Tiyatrosu ile İzmir Devlet Tiyatro’sunda oynanarak Avni Dilligil En İyi Oyuncu ve Yazar Ödülleri’ ni kazandı. Mahmut Gököz tarafından tiyatroya uyarlanan çocuk romanı Sakarca, Tiyatro 79 dergisi tarafından “yılın oyunu” seçildi. Almancaya çevrilen Barış Çöreği ile 1984 Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü’ nü, Gece Vardiyası ile 1985 Alman Endüstri Birliği (BDİ) Yazın Ödülü’nü aldı.
Köy Enstitülü Delikanlı Özyaşam 2
Fakir Baykurt
Papirüs Yayınevi / Özyaşam Dizisi
Fakir Baykurt, 65 yaşına kadar olan yaşamını bölüm bölüm yazdı. Pek çok olayı, insanı özenle anlattı. Acısıyla tatlısıyla bir "nehir roman" çıktı ortaya. Yazınımızda örneği az. Akçaköy'de, o yüksek göklerin altında doğan, yoksulluk yüzünden köyün sığırını sıpasını güden çocuk, evlerinde bir tek kitap olmadığı, anası babası okuma yazma bilmediği halde nasıl ünlü bir öğretmen; yapıtları sahneye, perdeye aktarılan, yabancı dillere çevrilen bir yazar oldu? O öğretmen, o yazar nasıl çalıştı, savaştı? Fakir Baykurt doğruları ve yanlışlarıyla birlikte hepsini ortaya serdi. Özellikle yoksul halk çocukları, gençler, bunları sabırla okumalı. Bulacakları "öğrenceler" olabilir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder